Consumenten moeten kunnen vertrouwen op veilige voedselproducten. Voedselverpakkingen spelen een belangrijke rol in het bieden van voedselveiligheid. Zij beschermen producten en zorgen dat deze langer goed blijven.
Voedselverpakking moet zorgen voor voedselveiligheid
Verpakkingen voor voedsel moeten aan strenge Europese eisen voldoen, zoals de CEPI sectorrichtlijn. Veel voedselverpakkingen zijn daarom veelal gemaakt van papier van verse vezels. En in sommige gevallen wordt het gemaakt van karton met oud papier en karton als basisgrondstof. De drukinkten op dit oud papier en karton kunnen minerale oliën bevatten en eventuele restanten hiervan kunnen van invloed zijn op de voedselveiligheid. Met name koolwaterstoffen vallen onder de risicovolle stoffen. Er zijn verzadigde koolwaterstoffen (MOSH) van minerale olie en aromatische koolwaterstoffen (MOAH) van minerale olie.
Geen schadelijke gezondheidseffecten
Uit onderzoek van het RIVM (2019) blijkt dat de hoeveelheid minerale oliën in voedsel de laatste decennia is afgenomen door diverse maatregelen die genomen zijn. Op basis van de beschikbare literatuur over concentraties verzadigde koolwaterstoffen die in voedsel gevonden worden, verwacht het RIVM geen schadelijke gezondheidseffecten. Wel stelt het RIVM dat er meer kennis nodig is over de bron en samenstelling om mogelijke risico’s met betrekkin tot voedselveiligheid beter te kunnen inschatten. Eenduidigheid over wat dan exact risicovol is, is er binnen de wetenschap echter (nog) niet. Minerale oliën zijn namelijk niet (allemaal) per definitie schadelijk. Bovendien gaat het daarnaast om de hoeveelheid in een product en de duur van contact met de minerale olie.
Minerale oliën zijn restanten van petroleum en aardolie. Ze zijn er in vele soorten en zitten in o.a. cosmetica, baby-olie, lippenbalsem en drukinkt.
Minerale oliën in verpakkingen
Goed om te weten, is dat minerale oliën op verschillende manieren bij voedsel kunnen komen. Bijvoorbeeld al tijdens het beschermen van het gewas, het (machinematige) proces van het oogsten of bij het verwerken in de fabriek. Verder kijken dan voedselverpakkingen is dus van belang om het doordringen van minerale oliën te voorkomen.
Als dan verpakkingen worden onderzocht op aanwezigheid van minerale oliën, dan blijkt dat dit in de praktijk lastig nauwkeurig is te doen. Dit heeft ermee te maken dat bij een analyse alle soorten en onderdelen van minerale oliën worden meegenomen, dus ook de onschuldige varianten. Zo’n onderzoek zegt dan vooral iets over de aanwezigheid van de minerale oliën en niet over de schadelijke effecten hiervan.
Een belangrijke start om te voorkomen dat minerale oliën via verpakkingen bij voedsel komen, is het gebruik van inkten die geen minerale oliën bevatten, zoals op plantaardige of waterbasis. Dit zou dan wereldwijd, of in ieder geval op Europees niveau, moeten worden ingevoerd. Wat meteen de complexiteit aangeeft. Een andere aanpak is het zorgvuldig verwijderen van drukinkten uit oud papier en karton, zoals al in de Nederlandse papierfabrieken gebeurt met de flotatietechniek. Verfijning van technieken zou kunnen bijdragen aan het nog effectiever verwijderen hiervan. Daarbij zal ook moeten worden gekeken naar (investerings)kosten en duurzaamheid, zoals energieverbruik. Gezondheidseffecten kunnen dan worden afgezet tegen milieueffecten.