Door Gerard Nijssen
Er moet nog veel gebeuren voor Nederland in 2050 circulair is. Nederland en Europa zetten vol in op een circulaire economie. En terecht. Ik stel echter vraagtekens bij de wijze waarop invulling wordt gegeven aan deze ambitie. De hoeveelheid grondstoffen die wereldwijd wordt gebruikt, is in de afgelopen eeuw verachtvoudigd. Dit leidt tot een toenemende belasting van het milieu.
Een circulaire economie staat voor optimaal (her)gebruik van grondstoffen. De recyclingsector zorgt ervoor dat grondstoffen langer in de productieketen blijven en van waarde zijn voor de economie. Maar moeten we ons niet meer richten op de voorkant van de keten; op circulair ontworpen en geproduceerde materialen? De overheid zou hier een stimulerende rol in moeten spelen. Fabrikanten verplichten secundaire grondstoffen te gebruiken, eisen stellen aan het ontwerp van producten en vervolgens duurzame productie belonen en minder duurzame bedrijven belasten. Ik ben ervan overtuigd dat ondernemers dan automatisch producten gaan maken die langer meegaan en goed recyclebaar zijn.
Hoogwaardige recycling verdient meer aandacht
In het coalitieakkoord van kabinet-Rutte IV is een ambitieus klimaatdoel geformuleerd voor de circulaire economie en wordt ingezet op een betere aansluiting tussen klimaatbeleid en circulariteit. Ik juich dat toe. We moeten vaart maken met de circulaire economie, ook om het klimaatbeleid te ondersteunen. De oorlog in Oekraïne onderstreept de urgentie van actie. Er zijn materiaaltekorten en prijzen lopen op. Maar terwijl hergebruik en hoogwaardige recycling veel meer aandacht verdienen, stuurt het beleid van de Nederlandse overheid vooral op afvalverwerking en ligt de focus van gemeenten nog steeds op het verminderen van restafval. Hierdoor komt de kwaliteit van deelstromen onder druk te staan. Uit PRN-rapportages blijkt al jaren dat de vervuiling van oud papier toeneemt. Gelukkig wordt ingezet op verbetering hiervan door gemeenten kennis en ondersteuning aan te bieden. Of dit genoeg is, is maar de vraag.
Hoe duurzaam en circulair wil je het hebben?
Naar mijn mening is het hoogste tijd voor een circulaire mind shift: producten en materialen in de afdankfase behandelen als grondstof. Hoe is het mogelijk dat oud papier nog steeds wordt gezien als afval? Recent onderzoek leert ons dat we papier 25 keer kunnen recyclen. Recyclingcijfers tonen aan dat 90% van het op de markt gebrachte papier en karton wordt ingezameld en hergebruikt. Het nieuw in Nederland gemaakte papier en karton bestaat voor 87% uit oud papier. Tel daarbij op dat de primaire bron, de houtvezel, hernieuwbaar is. Hoe duurzaam en circulair wil je het hebben? Oud papier is overduidelijk geen afval. Maar in plaats van belonen wil de Europese Commissie beperkingen opleggen aan de uitvoer van afval én aan hoogwaardige recyclingstromen, zoals oud papier. Een foute ontwikkeling. Juist de aanwezigheid van een mondiale afzetmarkt voor oud papier zorgt ervoor dat ons recyclingsysteem zo goed werkt. De vraag naar kwalitatief hoogwaardige, secundaire grondstoffen moet dus groeien en niet worden tegengewerkt. Oud papier verdient een end-of-waste-status, een erkenning als hoogwaardige, secundaire grondstof, en snel. Wij zijn een voorbeeld voor de circulaire economie!
Gerard Nijssen is directeur van Nijssen Recycling/Recycling.nl, voorzitter van de FNOI, penningmeester van het Informatiecentrum Papier en Karton en Circular Economy Officer van Recycling.com.
Deze blog is een afgeleide van een eerder verschenen voorwoord van Gerard Nijssen in FNOI Info, het vakblad van de Federatie Nederlandse Oudpapier Industrie.
