Door Elise Meier
“Uit een bak vol vezelpap schepte ik een prachtig mooi vel papier. Dat zoiets mogelijk is. Het is een wonder!”, dacht Leo Hoegen toen hij voor het allereerst papier schepte. Van oorsprong was hij opgeleid als elektricien, maar daar haalde hij geen voldoening uit. Hij wilde iets doen met mensen en ging naar de PABO om onderwijzer te worden en ontdekte papierscheppen. Nu veertig jaar later publiceert hij in samenwerking met Elise Meier het boek De scheppende kracht van papier.
Leo Hoegen heeft inmiddels veel workshops, demonstraties en cursussen gegeven en experimenteert ook veel met de samenstelling van de grondstof. Dat doet hij op eigen initiatief of voor kunstenaars en designers. Verder is hij al verschillende keren naar derde wereldlanden uitgezonden om met zijn uitgebreide ervaring beginnende bedrijven te adviseren over hun productieproces.
Duurzaam en innovatief
Leo maakte als papierschepper de afgelopen veertig jaar van alles mee; genoeg onderwerpen voor een boek vol verhalen en praktijkoefeningen over papierscheppen. Leo is één van een handjevol mensen in Nederland die het ambacht van papierscheppen nog uitoefent en echt alle ins en outs kent. Ambachten zijn kwetsbaar. Als er niemand meer is die het uitoefent, verdwijnt de kennis. Om een ambacht te laten voortbestaan, is het nodig dat het als waardevol beschouwd wordt door de maatschappij.
Elise Meier, de schrijver van het boek, kent Leo door haar werk al jaren. Lang genoeg om te weten dat de manier waarop Leo zijn ambacht uitoefent waardevol is voor de huidige samenleving: duurzaam, innovatief en sociaal. Duurzaam door de gebruikte grondstoffen, over het algemeen oude kleren, (snoei)afval en gft-afval. Innovatief in de continue zoektocht naar alternatieve grondstoffen. Sociaal door de manier waarop Leo het proces van papierscheppen gebruikt voor bijvoorbeeld zorgboerderijen en moeilijk lerende kinderen.
De ene pulp is de andere niet
Elise heeft de verhalen van Leo opgeschreven en ze verwerkt tot een prettig leesbaar boek met veel foto’s. Verder zijn er praktijkoefeningen en informatie over de ontwikkeling van papier aan gekoppeld. Leo en zijn collega’s willen graag hun ambacht doorgeven en stimuleren dat andere mensen er ook mee aan de slag gaan. Een ambacht leren uit een boek is lastig, dat leer je vooral door het te zien en te doen. Daarom is van elke praktijkoefening een film gemaakt waarin Leo alles voordoet. Via een url en QR-codes worden lezers naar deze video’s verwezen.
Papierscheppen mag dan laagdrempelig zijn, het ambacht omhelst meer dan wat je op het eerste gezicht ziet. Het maken van de grondstof, de pulp, is al een vak op zich. De verschillende grondstoffen voor de pulp en de bewerkingen daarna geven verschillende eigenschappen aan het papier zoals kleur, stevigheid, soepelheid, bewerkbaarheid, enzovoort.
Papier van eeuwenoud hout
Zo heeft Leo eens papier gemaakt van een stuk eikenhout dat eeuwenlang in een gracht en daarna onder de grond had gelegen. Het was een deel van een brugpaal bij een stadspoort van Eindhoven, dat bij een archeologische opgraving naar boven was gehaald. Een designer vroeg Leo om daar papier van te maken voor een expositie. Een ander voorbeeld is het maken van een papieren ‘kostuum’ voor een dansvoorstelling. Driedimensionaal papier dus. Het moest ook nog soepel zijn en niet snel breken of scheuren. Dit soort voorbeelden komen uitgebreid aan bod in het boek.
Papierschepper vs papierfabriek
Uiteraard is het niet zo dat ambachtelijke papierscheppers de plaats in kunnen nemen van papierfabrieken. Dat hoeft ook niet. Zij voegen andere waardes toe. Ten eerste het tonen van de oorsprong van het ambacht door te laten zien waar papier vandaan komt. Ten tweede het bieden van de mogelijkheid om zelf papier te maken en zo de creativiteit van mensen te stimuleren. Ten derde het experimenteren en daarmee innoveren van papier maken. Hun kennis en ervaring zouden van grote waarde voor de papiersector kunnen zijn.
Boek De scheppende kracht van papier kopen
Leo Hoegen en zijn ambachtelijke collega’s zijn heel blij met het boek en de complimenten van lezers bewijzen dat het boek gewaardeerd wordt. In Leo’s woorden: “Het is gewoon een heel mooi boek over papier. Voor iedereen die van papier houdt en er meer over wil weten een must have.”
De scheppende kracht van papier. Te koop via www.ronaldboiten.nl/webwinkel of bij Leo Hoegen op een markt of beurs.
Informatie over Leo Hoegen: www.papierderij.nl Informatie over Elise Meier: www.emzovoort.nl
